Møn
Vuurstenen direct uit de krijt laag waar ze ruim 66 miljoen jaar geleden gevormd zijn, die zijn op het eiland Møn in Denemarken te vinden.
Afgelopen zomer waren we daar op vakantie. Ik heb heel wat uren langs de vuurstenen stranden gestruind met mijn gezin.
Aan de oostkant van het eiland is de krijt laag omhooggeduwd door gletsjerijs tijdens de laatste ijstijd, met spectaculaire kliffen als gevolg. Dat de krijt laag omhoog werd geduwd, is goed te zien aan de vuursteenlagen in het krijt. Normaal zijn dat horizontale lijnen, maar bij de krijtrotsen op Møn lopen ze soms bijna verticaal. Regelmatig brokkelen er stukken krijtrots de zee in, soms zitten er prachtige fossielen tussen. Het krijt lost dan snel op en de vuurstenen blijven liggen en worden rond geslepen door de zee.
Die ronde stenen zijn zo al prachtig en de vorm ligt heel fijn in de hand. Ik ben heel benieuwd hoe ze eruitzien na zes weken draaien in mijn polijsttrommel.
De vuursteen heeft een hele krachtige aardende werking. Hij zorgt voor de afvoer van overtollige energie en opname van voedende energie. Zou deze werking verschillen per plaats van herkomst? Ik heb het idee van wel. Daarom houd ik ze in mijn atelier gescheiden van de Drentse en Zuid-Engelse vuurstenen.
Hunebedden
Naast vuurstenen zijn er in Denemarken ook hunebedden, heel veel hunebedden. Ik was verrast over de hoeveelheid, Denemarken kent wel 3000 megalithische bouwwerken die wij als hunebedden kennen. En de een is nog mooier en bijzonderder als de andere. Er is er een van wel 168m lang, veel zijn nog bedekt met aarde en er zijn er ook een paar waar je in kan. Op Møn zijn veel sporen uit de oudheid terug te vinden, waaronder hunebedden. Dankzij de beschikbaarheid van verse vuurstenen was dit gebied interessant om in te wonen. Ze hakten de vuursteen direct uit het krijt om er gereedschap van te maken. Verse vuurstenen zijn beter te bewerken dan vuurstenen die al een poosje in de open lucht liggen. Dat heeft te maken met gebonden water in de steen, dat dampt eruit wanneer het in de open lucht ligt.
De hunebedden zijn in dezelfde tijd gebouwd als de hunebedden in Nederland volgens de informatie die we vinden, ruim 5000 jaar geleden. Ook in Denemarken gaan ze ervan uit dat het grafmonumenten zijn, tijdens onderzoek onder een van de hunebedden zijn de resten gevonden van veel verschillende individuen.
Wij hebben er een bezocht die leek erg op de hunebedden in Drenthe. Een bijzondere plek die zowel kracht als rust uitstraalt. Wat ik erg opmerkelijk vond waren uitgesleten holtes bovenop een van de stenen, dat bleken vruchtbaarheidssymbolen te zijn uit de bronstijd. Zou een hunebed door de tijd heen voor verschillende doeleinden zijn gebruikt?
Ik vind het fascinerend, een bouwwerk van duizenden jaren oud wat je nog steeds kan bezoeken en aanraken. En ik vind het wonderlijk dat dergelijke megalithische bouwwerken op zoveel verschillende plaatsen verspreid over de wereld te vinden zijn. Wanneer ik op zo’n plek ben voel ik me verbonden met de mensen die hier duizenden jaren geleden leefden. Ik ben steeds nieuwsgieriger naar deze mensen. Wie waren ze? Hoe leefden ze? Waar geloofden ze in? Hoe gingen ze met elkaar en hun omgeving om? Dankzij de archeologie samen met de wetenschap komen we hier steeds meer over te weten. Soms levert dat zulke nieuwe info op, dat ons beeld van de geschiedenis er flink door veranderd. Zo kunnen ze met de inzichten en onderzoeksmethodes van nu veel beter vaststellen of er in een oud graf een man of een vrouw ligt. Eerst stelden ze het geslacht vast aan de hand van de grafgiften, vuurstenen pijlpunten en bijlen bij mannen, potten en verzorgingsvoorwerpen bij vrouwen. Nader onderzoek naar bijvoorbeeld het grafveld van Elsloo toont aan dat vuurstenen pijlpunten en bijlen even vaak bij mannen en vrouwen in het graf meegegeven werden. Deze nieuwe informatie geeft een ander beeld van de man-vrouw rolverdeling tijdens het jager-verzamelaarstijdperk dan tot nu toe werd aangenomen. Dat maakt onze kijk op de geschiedenis dynamisch en dat vind ik erg bijzonder.
Stenen polijsten
Eenmaal thuis ga ik met de stenen aan de slag. Na zes weken en veel geduld komen ze prachtig uit mijn polijsttrommel. De kleuren zijn anders dan de Drentse en Engelse vuurstenen die ik eerder heb gepolijst. Ze zijn veel donkerder, zo donker dat sommige intens zwart zijn. Met zilver levert dat een prachtig contrast op. Wat zal ik er van zilver in of op maken? Hiervoor ga ik op zoek naar oude symbolen uit de Noord-Europese geschiedenis, dat lijkt me passend bij Deze vuurstenen.
Noordse mythologie en runen
Zo stuit ik op de Noordse mythologie, deze maakt deel uit van de Germaanse mythologie en die ben ik eerder tegengekomen in mijn zoektocht naar onze vroegere gebruiken rond midwinter (zie mijn eerder geschreven blog hierover) De Noordse mythologie is super interessant en spreekt erg tot de verbeelding. Ik duik er helemaal in, ik lees veel op internet, krijg tips en inspiratie uit allerlei hoeken, luister hele toffe podcasts, kijk zelfs de Marvel films van Thor (dit laatste tot groot enthousiasme van mijn man die al heel lang fan is van deze films 😉) Ik ontdek dat Tolkien zich liet inspireren door deze oude verhalen bij het schrijven van The lord of the rings en ik schaf een paar interessante boeken aan, waaronder de Edda. Veel van wat nu bekend is van de Noordse mythologie komt uit de Edda, dit boek is rond 1220 geschreven door de IJslander Snorri Sturluson. IJsland was toen al gekerstend en ook Snorri was een Christen. Daardoor interpreteerde hij deze verhalen vanuit het Christendom. Dat maakt me natuurlijk erg nieuwsgierig naar de verhalen van voor die tijd, maar die verhalen werden mondeling doorgegeven en zijn nauwelijks bewaard gebleven. Toch hadden Germaanse volkeren een eigen schrift, het runenschrift of runenalfabet. Begin 2023 werd de tot nu toe oudste steen met runeninscriptie gevonden, deze is 1800 tot 2000 jaar oud. Dat is ruim voor de kerstening. Er zijn verschillende runenschriften bekent, de oudste telt 24 tekens. Elke rune heeft een naam/klank/betekenis. De betekenis van het woord rune in de verhalen uit de Noordse mythologie is die van wijsheid en kennis van het verborgene. Dat kan zijn omdat je met het schrift kennis doorgeeft, maar runen worden ook al heel lang gebruikt bij het voorspellen van de toekomst. Hoe lang ze daar al voor gebruikt worden en of ze er oorspronkelijk voor bedoeld zijn, daar zijn de meningen over verdeeld.
Deze rune tekens lijken me perfect passen bij de gepolijste vuurstenen. Dus ik duik hier verder in.
Een schokkende ontdekking
Tijdens mijn zoektocht ontdek ik dat ik niet de enige ben die zich door deze mythologie laat inspireren. De Germaanse en Noordse mythologie en ook het runenschrift was een grote inspiratiebron voor de nazi’s. En niet alleen voor de nazi’s, ook extreemrechtse groepen van nu zien het Germaanse volk als superieur en laten zich door deze mythologie inspireren. Daar schrik ik van, eigenlijk wist ik dat wel, maar ik was het in mijn enthousiasme compleet vergeten. En dat enthousiasme is na deze ontdekking helemaal verdwenen. Nationalisme, racisme, fascisme en de nazi’s, daar wil ik ver van weg blijven. Ik wil zeker geen sieraden maken die daarmee geassocieerd kunnen worden.
Nadat ik een beetje van de schrik ben bijgekomen en het nog eens over denk, vraag ik me af of ik hier niet wat kort door de bocht ben. Kan voor mij nu de hele Noordse en Germaanse mythologie overboord, samen met het runenschrift? Eigenlijk wil ik juist heel graag alles weten over onze voorouders in deze streek, ik voel me er ook steeds meer mee verwant naarmate ik meer over ze ontdek. Maakt mij dat nationalistisch? Ik heb het gevoel van niet. Ik voel me hierdoor juist ook meer verwant met andere oorspronkelijke volken op onze wereld, omdat ik steeds meer overeenkomsten zie. Met name op het gebied van de natuur en alle aspecten van het leven. Ik kom vaak tegen dat de natuur en alles wat daarin leeft als heilig wordt beschouwd. De mens is geen heerser van de natuur, maar er een onderdeel van. Bomen, bergen en rivieren werden vereerd. Lokt deze mythologie het idee van een superieur ras uit? Of is het nalatenschap van onze Germaanse voorouders misbruikt voor de idealen van de nazi’s? Ik besluit een zijspoor te nemen in mijn onderzoek om de antwoorden op deze vragen te vinden.
Een suprieur of oorspronkelijk ras, bestaat dat eigenlijk wel?
Niet alleen de noordse mythologie was een grote inspiratiebron voor de nazi’s, ze ontleenden ook veel van hun ideeën aan de evolutietheorie van Darwin. Met name betreft natuurlijke selectie en overleving van de sterkste. Daardoor is de evolutietheorie toch ook niet gelijk slecht?
De Germaanse volkeren blijken niet de oorspronkelijke bewoners te zijn van deze streek. Voor de Germanen waren het andere mensen en daarvoor weer andere. De eerste menselijk bewoners in Europa waren de Neanderthalers en van alle menselijke soorten hebben zij hier het langst gewoond, honderdduizenden jaren. Homo Sapiens wonen nog geen 50.000 jaar in Europa. Al die volken hebben zich vermengt (we hebben onder andere een paar procent Neanderthaler DNA) Dus het idee van zuivere Europeanen en daaruit voortkomend superieur ras valt daarmee van tafel. En als de nazi’s er toch een ras uit wilden pikken, dan zou de Neanderthaler de meest logische keuze zijn geweest en niet de Germaan. Maar waarschijnlijk was het belangrijk dat ze er zelf op leken, dan kom je toch bij de Germaan uit.
De nazi’s waren niet de enige met de overtuiging dat ze het belangrijkste volk van de wereld waren. Toen Europeanen in de 15e eeuw andere landen begonnen te koloniseren was de regel vanuit het Vaticaan; Wanneer je een land betreedt wat nog niet christelijk is, mag je het hebben en de bevolking kerstenen.
Daarvoor vonden de Romeinen zichzelf het belangrijkste volk ter wereld, door de goden uitverkoren. Het was wel zo dat de mensen uit veroverde gebieden ook volwaardige Romeinen konden worden. Met behoud van eigen wetten en regels. Ze moesten wel soldaten leveren.
Deze superieure gedachte vind ik niet terug in alles wat ik vind over de oude Germaanse volkeren. Eerder het tegenovergestelde. Er werden bijvoorbeeld symbolen van het christelijke kruis als de hamer van Thor gevonden in dezelfde graven. Ook de Edda is hier een voorbeeld van, de Noordse mythen opgeschreven door een IJslandse christen. Het lijkt erop dat de Germanen of Vikingen en de christenen zij aan zij leefden in Scandinavië. De christenen waren niet zo tolerant, ze wilden Scandinavië volledig bekeren tot het christendom en dat is ze uiteindelijk ook gelukt rond 1100. Daar bedachten ze allerlei tactieken voor, zoals het omhakken van alle grote bomen (omdat deze heilig waren en vereerd werden) en het overnemen van de al aanwezige seizoensfeesten en daar een christelijke betekenis aan geven. Het is niet zo dat de Germanen zo’n vredelievend volk waren. De Vikingen stonden bekend om hun brute gewelddadigheid, dat is dan wel weer de interpretatie van de christenen omdat ze graag kloosters plunderden want daar viel veel te halen. Het was in die tijd gebruikelijk om elkaar regelmatig te overvallen, alleen overvielen christenen geen kloosters. De verhalen in de Edda gaan veel over vechten en strijden. Het lijkt erop dat dat in die tijd een belangrijk onderdeel was van het bestaan in Noord-Europa.
De Romeinen, de Christenen en de nazi’s hebben zichzelf belangrijker gevonden dan de rest. En misschien waren en zijn er nog wel meer volkeren met deze gedachte. De Germanen leken deze superieure gedachte niet te hebben. Het lijkt erop dat de nazi’s de oude Germanen achteraf superieur hebben gemaakt en deze gedachte naar eigen inzicht hebben gebruikt en misbruikt. Dat maakt het runenschrift nog niet van de nazi’s en het zou onterecht zijn de runen en de Noordse mythologie tegelijk met de nalatenschap van de nazi’s te verwerpen. De runen en de Noordse mythologie hebben recht op eerherstel na misbruik.
Een germaans sieraad
De rune symbolen spreken nu na mijn onderzoek nog meer aan en ik vind ze passen bij de sieraden die ik voor ogen heb van de Deense vuurstenen. En niet allen voor de Deense vuurstenen, ze passen net zo goed in de Drentse en Engelse vuurstenen, omdat ook daar het runenschrift gebruikt werd. Elke rune heeft een eigen betekenis, maar ze zijn ook te combineren tot bindrunen. Op die manier kan je een sieraad maken die helemaal voor jou klopt en bij je past op dat moment. Op gevoel kies ik twee runen uit die ik combineer tot een bindrune en ga ermee aan de slag.
Tijdens het maken van het runensieraad luister ik naar Wardruna, een Noorse band met muziek geïnspireerd op de Noordse mythologie en het oude runenschrift. Hele toffe muziek en erg passend bij het werken aan dit sieraad. Ik kies een zwarte vuursteen en leg daar met zilver de bindrune in voor een mooi contrast. Het is wel even werk, maar van het resultaat word ik heel blij. Ik heb nu een sieraad waarmee ik onze Germaanse voorouders eer en die helemaal bij me past, dat voelt goed 😊
Lees meer berichten
Wat is oorspronkelijk wonen en leven?
Deze vraag houdt me al een poosje bezig. Na mijn zoektocht naar de hunebedbouwers (zie mijn vorige blogbericht) kwam ik de NPO serie ‘het verhaal van Nederland’ tegen. De eerste aflevering gaat over de prehistorie. De serie kent ook een podcast, en met name de...
De hunebedbouwers
Aangezien ik in Drenthe woon kom ik regelmatig een hunebed tegen. Ik zag daarin altijd enkel een bult stenen van vroeger en besteedde er verder niet veel aandacht aan. Tot ik er laatst met andere ogen naar ging kijken. Ik vind het eigenlijk best wel knap, zulke dikke...
Off-grid wonen en leven
De vraag hoe het is om off-grid te wonen en te leven houdt me bezig. Het idee om volledig los van het systeem te wonen en te leven lijkt me fantastisch! Of het ook fantastisch is, dat weet ik (nog) niet. Ik wil het wel graag weten. Off-grid wonen betekent dat je niet...
0 Comments
Mis nooit een nieuw blog bericht
Schrijf je in voor de nieuwsbrief. Dan hoor je het als eerste wanneer er een nieuw blogbericht is of nieuwe natuur sieraden.
0 reacties