De verhalen van mijn oma en oudtante

Het lijkt wel telepathie

Doordat mijn oma een poosje een dagboek heeft bijgehouden en mijn moeder dit heeft bewaard heb ik nu de mogelijkheid de verhalen te lezen die haar toen bezighielden, zo van haar hoofd in mijn hoofd. Een tijdreis van de jaren 40 in de vorige eeuw tot nu, op deze manier worden ruim 80 jaar in een oogwenk overbrugt, hoe tof is dat. En het zijn niet zomaar verhalen, het zijn de verhalen van de oorlogsjaren. Ik vind het erg bijzonder en indrukwekkend om die nu te kunnen lezen.

Naast dit dagboek heb ik mijn moeder en achter-oom het hemd van het lijf gevraagd over onze familiegeschiedenis. Dit onderzoek heeft een paar hele mooie verhalen opgeleverd. Een aantal van deze verhalen plaats ik op mijn blog. Ik heb de feiten aangevuld met mijn verbeelding om zo tot volledige en levendige verhalen te komen.

Voedselbonnen en rechtvaardigheid

Feiten,

• Maandag 7 november 1940, Fien moet woensdagmiddag werken, de meelkaarten moeten uitgereikt worden op ‘t distributiekantoor en daarna gaan we naar De Jager (dagboeknotitie van mijn oma, Fien is haar zusje en mijn oudtante)
• Fien stopte de bonnen in haar bh (info van mijn moeder)
• Fien stopte de bonnen in haar fietsframe onder haar zadel (info van mijn achter-oom)
• Fien vond het spannend er mee door de controlepost te komen (info van mijn achter-oom)
• Oom Bertus, Fien haar boertje, zat waarschijnlijk bij het verzet (info van mijn achter-oom)

Fien werkte op het gemeentehuis ten tijde van de oorlog. Ze deed daar de administratie en hielp mee met het uitreiken van de voedselbonnen. Die bonnen waren in die tijd het enige middel waar je levensmiddelen mee kon krijgen. Zij kon zich met dit systeem redden, maar er waren ook mensen die deze bonnen niet kregen. Dat waren de mensen die er niet mochten zijn, zij zaten verstopt om niet gevonden te worden, want dan zouden ze worden opgepakt. Dat was heel raar, het waren hele gewone mensen die voor de oorlog nog gewoon meetelden als gerespecteerde burgers en nu mochten ze er niet meer zijn. Onder hen waren ook kinderen, er is toch geen reden denkbaar dat jonge kinderen ineens boeven zouden zijn! Dit maakte Fien boos, ze kon heel slecht tegen onrecht, voor haar was iedereen gelijkwaardig aan elkaar.

Fien gaat graag wandelen, het liefst over de Lemelerberg en regelmatig samen met haar zus of broertjes. Op een dag wandelen Fien en haar broertje Bertus samen de berg over. Tijdens de wandeling hadden ze het over de oneerlijkheid van deze oorlog. Het frustreerde Fien dat ze elke dag de voedselbonnen voorbij zag komen terwijl er mensen waren die deze bonnen heel goed konden gebruiken, maar ze niet mochten krijgen. Bertus deelde deze frustratie. Na een poosje vroeg hij of ze er wat aan zou durven doen. Daar hoefde ze niet lang over na te denken,

“Ja natuurlijk!” Nieuwsgierig keek ze Bertus aan.

“Het is niet zonder risico, je kan ervoor opgepakt worden en dan ben je je leven niet zeker” waarschuwde hij.

Dat was even slikken, maar ze was vastberaden, wanneer er iets was wat ze kon doen om te helpen dan wilde ze dat graag doen.

“Kijk of het lukt om voedselbonnen ongezien uit het gemeentehuis mee te nemen, dan zorg ik dat ze terecht komen bij iemand die ze hard nodig heeft. Neem er maar een paar mee, anders valt het op. En vertel niemand hier iets over, ook papa en moeder niet.”

“Ken jij mensen die ondergedoken zitten?” vroeg Fien.

“Daar ga ik je helemaal niets over vertellen. Dit is alles wat je moet weten. Dat is belangrijk voor ieders veiligheid”

Jeetje wat klonk dat gewichtig! Het was natuurlijk ook niet niks en daar moest je zorgvuldig mee om gaan.

Wanneer Fien de volgende dag naar haar werk fietst voelt ze de zenuwen al een beetje opkomen. Zou het haar lukken een paar bonnen te bemachtigen? Zou ze het echt durven? Ze hoopte heel erg van wel. Ze liep naar binnen en deed haar werk zoals ze dat iedere dag deed. Vanmiddag zouden de meelkaarten worden uitgereikt en dat leek haar een goed moment om te kijken of het haar zou lukken.

Tijdens de lunch had ze niet zo veel honger door de zenuwen. Om geen argwaan te wekken at ze al haar boterhammen op, pfff, dat lag stevig op de maag. Daarna was het zo ver, er stonden al een heleboel mensen in de rij voor de meelkaarten. Op een druk moment toen niemand op haar lette stopte ze gauw een klein stapeltje bonnen in haar bh.

Voor ze op de fiets naar huis stapte maakte ze een rolletje van de bonnen die zo onder het zadel in her fietsframe stopte en ging op weg. Ze was trots, het voelde alsof ze boven op een schat zat. Toen kwam de controlepost in zicht…niets laten merken…heel normaal doen…. ze vond het spannend. Ze was aan de beurt, ze liet haar papieren zien en kletste wat over het weer om maar wat te praten te hebben. Het werkte, ze mocht verder! Toen ze thuiskwam was Bertus er ook. Op een moment dat ze met z’n tweeën waren gaf ze hem gauw de bonnen terwijl ze glom van trots. Bertus was er heel blij mee,

“Heel dapper van je Fien! Hier kunnen we mensen mee helpen.”

De rest van de dag voelde alsof ze op wolkjes liep. Het was gelukt! Ze kon nu iets doen tegen het onrecht en dat voelde goed. Dit smaakte naar meer!